پایان نامه بررسی و تحلیل تاثیر مدیریت دانش و نوآوری فرآیند بر توسعه محصول جدید
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-1- مقدمه 1
1-2- بیان مسئله 1
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش 4
1-4- فرضیه‌های پژوهش 5
1-5- تعاریف عملیاتی متغیرها 6
1-5-1. بنگاه‌های کوچک و متوسط 6
1-5-2. توسعه محصول جدید 6
1-5-3. مدیریت دانش 7
1-5-4. نوآوری 7
1-5-5. نوآوری فرآیند 7
1-6- قلمرو تحقیق 8
1-6-1. قلمرو موضوعی تحقیق 8
1-6-2. قلمرو مکانی تحقیق 8
1-6-3. قلمرو زمانی تحقیق 8
1-7- چارچوب مفهومی تحقیق 8
1-8- ساختار مطالب 10
2-1- مقدمه 11
2-2- مفاهیم و مبانی نظری تحقیق 12
2-2-1. شرکت‌های کوچک و متوسط() 12
2-2-1.1. تعریف 12
2-2-2.1. پیامدهای توسعه صنایع کوچک و متوسط 15
2-2-2. توسعه محصول جدید 17
2-2-1.2. تعریف 17
2-2-2.2. موفقیت توسعه محصول جدید 19
2-2-3. مدیریت دانش 22
2-2-1.3. تعریف 22
2-2-2.3. چارچوب مدیریت دانش و اهمیت آن 25
2-2-3.3. فرآیندهای مدیریت دانش 27
2-2-4. نوآوری 36
2-2-1.4. تعریف 36
2-2-2.4. انواع نوآوری 38
2-2-3.4. مفهوم و انواع نوآوری فرآیند 43
2-2-5. روابط میان مدیریت دانش، نوآوری فرآیند و توسعه محصول جدید 47
2-3- پژوهش‌های مشابه انجام شده در خارج و داخل کشور 53
2-3-1. پژوهش‌های مشابه انجام شده در خارج کشور 54
2-3-2. پژوهش‌های مشابه انجام شده در داخل کشور 56
2-3-3. مقایسه مطالعات انجام شده با تحقیق حاضر 59
2-4- جمع‌بندی و ارائه چارچوب مفهومی تحقیق 62
3-1- مقدمه 64
3-2- روش پژوهش 64
3-3- جامعه و نمونه آماری پژوهش 66
3-4- روش جمع‌آوری داده‌ها 67
3-5- طراحی ابزار پژوهش(پرسشنامه) 68
3-6- روایی و پایایی تحقیق 70
3-7- متغیرهای تحقیق 71
3-8- فرضیه‌های تحقیق 71
3-9- معیارها و شاخص‌های تحقیق 73
3-10- روشهای آماری 79
3-10-1. آزمون دوجمله‌ای با نرم‌افزار SPSS 79
3-10-2 آزمون t تک نمونه‌ای با نرم‌افزار SPSS 79
3-10-3. آزمون رگرسیون خطی ساده با نرم‌افزار SPSS 79
3-10-4. آزمون رگرسیون خطی چندگانه با نرم‌افزار SPSS 80
3-10-5. تحلیل واریانس (آزمون آنووا) دو طرفه با نرم‌افزار SPSS 80
3-10-6. تحلیل معادلات ساختاری با نرم‌افزار LISREL 81
3-11- جمع‌بندی 81
4-1- مقدمه 83
4-2- بررسی روایی پرسشنامه تحقیق 84
4-2-1. بررسی اعتبار ابعاد شناسایی شده متغیرهای تحقیق توسط آزمون T دو جمله‌ای 86
4-2-2. بررسی اعتبار شاخص‌های شناسایی شده ابعاد متغیرهای تحقیق توسط آزمون T دو جمله‌ای 87
4-3- آمار توصیفی نمونه آماری 93
4-3-1. تحلیل آماری مشخصات فردی پاسخ‌دهندگان 93
4-3-2. تحلیل آماری مشخصات شرکت‌های مورد بررسی 96
4-4- بررسی پایایی داده‌های حاصل 98
4-5- نتایج آمار توصیفی داده‌ها 99
4-6- آمار استنباطی نمونه آماری 101
4-6-1. تبیین و تفسیر متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق 101
4-6-2. آزمون فرضیه تحقیق 102
4-6-1.2. آزمون فرضیه اول تحقیق 102
4-6-2.2. آزمون فرضیه دوم تحقیق 103
4-6-3.2. آزمون فرضیه سوم تحقیق 104
4-6-4.2. آزمون فرضیه چهارم تحقیق 105
4-6-5.2. آزمون فرضیه پنجم تحقیق 106
4-7- بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته به کمک معادلات ساختاری 107
4-7-1. تشریح مدل معادلات ساختاری 107
4-7-2. مدل معادلات ساختاری برآورد شده 108
4-7-3. جمع‌بندی نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها 111
5-1- مقدمه 114
5-2- نتیجه‌گیری و پیشنهادها 114
5-3- محدودیت‌های پژوهش 125
منابع و ماخذ
پیوست‌ها
فهرست جدول‌ها و شکل‌ها:
عنوان صفحه
جدول 2-1: مقایسه شرکت‌های در برابر شرکت‌های بزرگ 13
جدول 2-2- تعریف بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME ها) در کشورهای منتخب 13
جدول 2-3- عوامل موثر بر موفقیت توسعه محصول جدید 20
جدول 2-4- هفت سطح دانش در سازمان 24
جدول 2-5- انواع فرآیندهای مدیریت دانش 28
شکل 2-1: مارپیچ ارزش‌آفرینی یادگیری – دانش 53
جدول 2-6- خلاصه از مطالعات پیشین 59
شکل 2-2- چارچوب مفهومی پژوهش 64
جدول 3-1: مقیاس لیکرت پرسشنامه 69
شکل 3-1: چارچوب مفهومی تحقیق 73
شکل 3-2: توزیع تخصص خبرگان 74
شکل 3-3: توزیع مقطع تحصیلی خبرگان 74
شکل 3-4: توزیع سابقه کار خبرگان 75
شکل 3-5: گام‌های انجام تحقیق 82
جدول 4-1: نتایج آزمون T دو جمله‌ای ابعاد متغیرهای تحقیق 86
جدول 4-2: نتایج آزمون Tدو جمله‌ای شاخص‌های ابعاد متغیرهای تحقیق 87
نمودار 4-1- توزیع جنسیت پاسخ‌دهندگان (نمونه آماری) 94
نمودار 4-2: توزیع سنی پاسخ‌دهندگان (نمونه آماری) 94
نمودار4-3- توزیع تحصیلی پاسخ‌دهندگان (نمونه آماری) 95
نمودار4-4- توزیع تجربه‌کاری پاسخ‌دهندگان (نمونه آماری) 95
نمودار4-5- توزیع نوع صنعت شرکت‌های مورد بررسی 96
نمودار4-6- توزیع سن شرکت‌های مورد بررسی 97
نمودار4-7- توزیع تعداد پرسنل شرکت‌های مورد بررسی 97
نمودار4-8- توزیع تعداد پرسنل تحقیق و توسعه شرکت‌های مورد بررسی 98
جدول 4-3: نتیجه آزمون آلفای کرونباخ پرسشنامه تحقیق 99
جدول4-4: نتایج توصیفی داده‌های پژوهش (پرسشنامه ب) 99
جدول 4-5: نتایج آزمون t تک نمونه‌ای برای متغیرهای مستقل و وابسته 102
جدول 4-6: نتایج آزمون رگرسیون بین مدیریت دانش و نوآوری فرآیند 103
جدول 4-7: نتایج آزمون رگرسیون بین مدیریت دانش و توسعه محصول جدید 104
جدول 4-8: نتایج آزمون رگرسیون بین نوآوری فرآیند و توسعه محصول جدید 104
جدول 4-9: نتایج آزمون رگرسیون بین مدیریت دانش، نوآوری فرآیند و توسعه محصول جدید 105
جدول 4-10: نتایج آزمون آنووا دو طرفه جهت بررسی تاثیر ویژگی‌های شرکت بر متغیرها 106
شکل 4-9: مدل تحقیق 109
جدول 4-11: شاخص‌های برازش مدل تحقیق 110
جدول 4-12: نتایج آزمون فرضیه یک تا چهار تحقیق با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری 110
جدول 1-5: مقایسه نتایج تحقیق با نتایج سایر تحقیقات 119
شکل 5-1- مدل نهایی تحقیق 120
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
امروزه به علت رشد سریع محصولات و رقابتی شدن بازار، عموماً نیاز به محصولات و خدمات رشد چشم‌گیری پیدا کرده است. واضح است که شرکت‌ها و سازمانها مایل به حفظ سودآوری خود در مرحله‌ی بلوغ هستند. اما آنچه که همواره برای شرکت‌ها سؤال برانگیز است نحوه‌ی بقاء در این وضعیت است. توسعه محصول جدید راهکار اساسی برای بقاء شرکت‌ها در این وضعیت و دوام آنها در بازار رقابتی است.
توسعه محصولات جدید کمک خواهد کرد موقعیت رقابتی و انحصاری حفظ شود، به استفاده بهتر از منابع کمک میکند و ظرفیت تولید و سود شرکت را افزایش خواهد داد. از طرف دیگر، پویایی و پیچیدگی مفهوم توسعه محصول جدید و ماهیت میان رشته‌ای و رقابتی شدن هر چه بیشتر سازمانها به همراه پیدایش علوم و تجهیزات جدید تولیدی، تولید محصولات جدید را با چالش‌های جدید روبه‌رو کرده است و باعث شده است که محققان در تحقیقات خود رویکرد‌های متفاوتی را به کار گرفته، به یافته‌های مفیدی دست یابند.
لذا در مطالعه پیش‌رو مقوله توسعه محصول جدید مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با عنایت به گستردگی مطالب پیرامون آن، صرفاً به بررسی و مداقه بر روی تاثیر مدیریت دانش و نوآوری فرآیند در جامعه هدف (شرکت‌های کوچک و متوسط شهرک صنعتی شمس‌آباد) خواهد پرداخت.
1-2- بیان مسئله
رشد سریع محصولات و رقابتی شدن بازار، رشد چشم‌گیر محصولات و خدمات، افزایش جمعیت و متنوع شدن نیازها از جمله عواملی است که سازمانها را به دستیابی به محصول و کالایی جدیدتر ترغیب میکند. در چرخه‌ی عمر محصول سود حاصل از ارائه محصول به بازار در دروه‌ی بلوغ به حداکثر مقدار خود می‌رسد. واضح است که شرکت‌ها و سازمانها مایل به حفظ سودآوری خود در مرحله‌ی بلوغ هستند. اما آنچه که همواره برای شرکت‌ها سوال برانگیز است نحوه‌ی بقاء در این وضعیت است. توسعه محصول جدید[1] راهکار اساسی برای بقاء شرکت‌ها در این وضعیت و دوام آنها در بازار رقابتی است. کشورهای جهان با تکیه بر نوآوری تکنولوژی در جهت توسعه محصولات جدید و حفظ مزیت رقابتی در محیط بشدت پیچیده و پویای امروزی حرکت می‌کنند. در واقع بسیاری از صاحب‌نظران، نوآوری و ایجاد تمایز را به عنوان یک ضرورت انکارناپذیر معرفی کرده (لای و همکاران[2]،1998، ص 15) و معتقدند که نوآوری موجب مزیت رقابتی بنگاه در بازارهای داخلی و خارجی شده و می‌شود (دیکسون[3]، 1996 ، ص 103). و یک عنصر ضروری به منظور بقای سازمان در بلندمدت (کوپر[4]، 2000، ص 31) و بخش مکمل راهبرد سازمان می‌باشد ( گالر و همکاران[5]، 1992، ص 18).
از طرف دیگر، امواج متحرک تغییرات در محیط سازمانهای امروزی که در آن بازار به مکانی جهت رقابت فزاینده تبدیل شده سازمانها را واداشته تا به این نتیجه برسند که دانش، دارایی کلیدی و ارزشمندی برای آنان محسوب می‌شود. هر چند دانش به‌عنوان سرمایه‌ای گرانبها در جوامع پیشرفته و به‌عنوان یک منبع در موسسات مطرح است طریقی که این دانش مدیریت شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر کیفیت خدماتی که می‌تواند از هر یک از منابع متعلق به موسسه عاید گردد، مؤثر است. بنابراین مدیریت دانش نقش حمایتی مهمی در موسسه و توسعه محصول جدید ایفا می‌نماید (داروچ[6] ، 2005، ص 105).
اما مدیریت دانش پیش از آن که یک حوزه جدید مدیریتی با قوانین خاص خود باشد این ذهنیت بوجود می‌آید که چه چیزی مشوق تغییر و برانگیزاننده نوآوری می‌باشد.
اگرچه در بسیاری از مطالعات صورت گرفته به طور جداگانه به بررسی رابطه مدیریت دانش و نوآوری فرآیند، رابطه بین مدیریت دانش و توسعه محصول جدید و همچنین رابطه بین نوآوری فرآیند و توسعه محصول جدید در سازمان پرداخته شده، اما متونی که به طور مشخص ارتباط این سه متغیر توسعه محصول جدید، مدیریت دانش و نوآوری فرآیند با یکدیگر و تبیین نقش هر یک در این رابطه را در نظر گرفته و مورد بررسی قرار دهند نسبتاً محدود می‌باشد. این تحقیق به‌دنبال بررسی و پاسخ به سوال نحوه ارتباط این سه متغیر با یکدیگر است. از آنجا که سازمانهای کوچک و متوسط، به دلیل محدودیت منابع و سرمایه به‌شدت تحت تاثیر تغییرات محیطی قرار می‌گیرند، به‌علاوه بازار محصولاتشان پیوسته در حال تغییر و جهانی شدن است. بنابراین به جهت ماندگاری و کسب مزیت رقابتی پایدار، سازمانها باید سازو‌کارهای لازم برای بهبود مستمر محصولات، خلق محصولات و بازارهای جدید و بهره‌برداری سریع از فرصتها را فراهم سازند. دامنه بررسی رابطه بین مدیریت دانش، نوآوری فرآیند و توسعه محصولات جدید شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEها) شهرک صنعتی شمس‌آباد تهران می‌باشد.
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش
سیرپیسکی[7] نرخ تقریبی شکست محصولات تجاری معرفی شده به بازار در اقتصاد غرب را واقعاً تکان‌دهنده و بین 35 تا 45 درصد عنوان میکند. بالاچاندرا[8] (1997، ص 89) اشاره میکند که در سال 1991 دسترسی به اهداف معرفی بیش از 90% از محصولات میسر نشده است. رودلف (1995، ص 33) معتقد است که هزینه شکست در ارایه محصول